Procent składany kojarzy się powszechnie z oszczędzaniem na lokatach i kontach oszczędnościowych. Czy działa on także przy inwestowaniu w akcje i ETFy? Jest to bardzo dobre pytanie i dla osób, które dopiero zaczynają inwestowanie może nie być to jasne. Oszczędzając pieniądze chociażby na lokacie dużo łatwiej zaobserwować ten mechanizm, kiedy dzięki kapitalizacji odsetek nasz kapitał się powiększa. Wraz z powiększającym się kapitałem rosną także odsetki – świetnie obrazuje to właśnie magię procentu składanego. Czy zmiana kursu akcji lub ETFu wpływa na procent składany? Czy w ogóle można o nim mówić przy takiej formie inwestycji? Na te pytania odpowiem w dzisiejszym krótkim FAQ.
Aby cały mechanizm był jasny, rozbijemy temat na trzy wątki poboczne.
1. Czym jest procent składany?
Po pierwsze, wyjaśnijmy sobie, że kolejne dopłaty to inwestycji nie mają nic wspólnego z procentem składanym i pomnażaniem pieniędzy. Masz więcej kapitału ulokowanego w inwestycji, na koncie/rachunku widzisz większą kwotę, ale nie wynika ona z jakiegokolwiek wzrostu, po prostu dopłaciłeś środki.
Procent składany działa wtedy, gdy odsetki wypracowane w poprzednim okresie zostają dopisane do kapitału i od tej nowej kwoty kapitału naliczane jest oprocentowanie (profesjonalnie mówimy wtedy o kapitalizacji). Bardzo łatwo widać to chociażby na lokatach. Jeśli np. 2- letnia lokata płaci 5% rocznie i ma roczną kapitalizację odsetek, to jeśli ulokujemy w niej 1000 zł, po roku otrzymamy 50 zł, które zostaną dopisane do kapitału – teraz wynosi on 1050 zł. Po dwóch latach otrzymamy dzięki temu 52,5 zł odsetek. Na koniec inwestycji zyskamy 102,5 zł zamiast 100 zł odsetek (tak byłoby gdyby nie brać pod uwagę kapitalizacji odsetek tj. procentu składanego). Wiem, że te 2,5 zł różnicy nie wygląda imponująco, ale to tylko z powodu krótkiego okresu i niewielkiej kwoty. Efekt wykładniczy procentu składanego widać w dłuższych okresach.
Dla inwestycji 20-letniej oprocentowanej 5% rocznie, różnica między 195% stopy zwrotu, a 252% jest już zauważalna.
Dla inwestycji 40-letniej oprocentowanej 5% rocznie, różnica między 290% stopy zwrotu, a 639% już jest wręcz gigantyczna. Dlatego też przy inwestowaniu długoterminowym tak istotne jest poleganie na procencie składanym.
2. Z czego bierze się wycena ETFu?
Jako że przy inwestowaniu pasywnym często posiłkujemy się funduszami i ETFami, to warto także wyjaśnić jedną kwestię – czy inwestując w ten instrumenty mamy do czynienia z procentem składanym? Aby na to pytanie odpowiedzieć należy zrozumieć z czego wynika zmiana ceny ETFu (dla uproszczenia będziemy rozpatrywać ETF inwestujący na rynku akcji). Wycena ETFu zależy od jego kursu, gdyż jest to instrument giełdowy, ale jego wartość zależy tak naprawdę od cen wszystkich akcji, w które inwestuje. To zmiany kursów tych akcji powodują zmianę ceny ETFu, który po prostu agreguje je zgodnie ze swoją polityką.
Od czego w takim razie zależy zmiana kursu akcji?
3. Procent składany przy inwestowaniu w akcje
Oczywiście przejściowe wahania kursów akcji są nieprzewidywalne. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, czy danego dnia kurs danej akcji wzrośnie, czy spadnie. Takie fluktuacje wynikają z tego, że ceny akcji na giełdzie podlegają ciągłej wycenie i zmianie sił popytu i podaży.
Natomiast patrząc długoterminowo można zauważyć pewne prawidłowości. Jeśli firma zarabia, ma coraz więcej majątku, a jej kurs rośnie. Taka firma może wypłacać dywidendę, którą otrzyma fundusz (czyli również my jako posiadacze ETFu). Oczywiście jeśli firma zarabia mniej lub bankrutuje jej kurs spada. Ryzyko działa tutaj symetrycznie w obie strony.
Gdzie jest tutaj procent składany?
Oczywiście cena akcji nie jest uzależniona od żadnego stałego procentu. Nikt nie mówi, że cena akcji będzie co roku rosła o np. 5%. Wydawać by się więc mogło, że tutaj procentu składanego nie ma, ale to nie prawda. On jak najbardziej jest, tylko ukrywa się właśnie w tym, z czego wynika zmiana ceny akcji.
Wyobraź sobie prostą sytuację kiedy to jakaś firma przeznacza 100% swojego zysku na dywidendę. Dla uproszczenia załóżmy, że w każdym kolejnym roku generuje zysk dokładnie w takiej samej wysokości. Jako właściciel jej akcji, co roku otrzymujesz dywidendę i kupujesz za nią kolejne akcje tej samej spółki. Dzięki temu co roku posiadasz więcej akcji, a co za tym idzie otrzymujesz większą dywidendę. Jak łatwo zauważyć, jest to dokładnie taki sam mechanizm jak na lokacie i procent składany działa tutaj identycznie – mam nadzieję, że jest to jasno widoczne.
W praktyce wiadomo, że nie każda firma wypłaca 100% zysku. Część dochodu reinwestuje w swoją działalność, żeby powiększać swój majątek i zarabiać więcej w przyszłości. Te pieniądze nie znikają, ale zostają akumulowane w firmie, co długoterminowo powinno powodować wzrost kursu jej akcji. To tam – w generowaniu zysków – ukrywa się procent składany. Jak widać, mechanizm procentu składanego działa także tutaj, niezależnie od tego, czy spółka go reinwestuje, czy wypłaca w postaci dywidendy.
Tak samo dzieje się kiedy inwestujemy w fundusze, które agregują wiele spółek. ETF podążający za indeksem danego rynku jest po prostu zbiorem akcji. Jeśli rynek rośnie w pierwszym roku o 5% i w następnym o 7%, to nasz wynik po dwóch latach nie wynosi 12%, lecz 12,35% ((1+5%)* (1+7%)). W każdym kolejnym roku powiększy się o kolejne x%, czyli dokładnie tak jak w mechanizmie procentu składanego.
Oczywiście zysk jest niepewny. Gdy zdarzą się lata stratne, wtedy procent składany będzie działał przeciwko nam. Pamiętajmy jednak, że historycznie rynek długoterminowo zarabiał, i to zdecydowanie ponad inflację – więcej o tym we wpisie Ile można zarobić inwestując w akcje?
Podsumowanie
Mam nadzieję, że teraz temat procentu składanego w inwestowaniu jest dla Ciebie jaśniejszy. Magia procentu składanego naprawdę ma wielką moc i działa także kiedy inwestujesz w akcje i ETFy. Przyrost wykładniczy nie jest zbytnio intuicyjny (człowiek łatwiej rozumie zmiany liniowe), tym bardziej warto przypominać jak działa i jak wielką ma siłę.
Wpis pochodzi z serii Często Zadawanych Pytań na które udzielam odpowiedzi w 2 minuty lub mniej.
W razie pytań i wątpliwości służę pomocą w komentarzach.