Podchodzisz do największego obelisku znajdującego się na polanie. Głaz mierzy co najmniej cztery metry wysokości i musi ważyć kilka ton. Jego kształt przypomina iglicę, choć nie ma ostrych krawędzi. Obelisk cały pokryty jest znakami, których nie możesz rozszyfrować. Domyślasz się, że są to runy, jednak ich znaczenie pozostaje dla Ciebie nieznane. Farba użyta do kreślenia run ma domieszkę czegoś błyszczącego, gdyż symbole mienią się w słońcu. Stoisz zapatrzony w ten niezwykły obiekty, kiedy nagle czujesz, że coś ciągnie cię za nogawkę. Wzdrygasz się i patrzysz pod nogi. Dopiero teraz dostrzegasz małego skrzata, który dopiero co Cię przestraszył. Skrzat jest nie większy niż roczne dziecko, ubrany w kubraczek i spodenki, które wyglądają jakby wybierał się na Oktoberfest. Pokazuje Ci parujący posiłek, którym chce Cię poczęstować. Dociera do Ciebie, że w każdej legendzie jest choć ziarno prawdy.
Słowo Runiczne IKE
Dzisiaj przyjrzyjmy się Indywidualnym Kontom Emerytalnym. Niech słowo “emerytalne” Cię nie odstrasza – inaczej niż w przypadku IKZE, IKE mogą być wykorzystane w bardziej elastyczny sposób, dlatego warto wiedzieć o co chodzi.
Na czym to polega?
Wszystkie formy IKE można opisać jako opakowania produktu finansowego, od którego nie musisz płacić podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki, dla przypomnienia: 19%). Niezależnie od tego, jaką formę IKE wybierzesz (rachunek oszczędnościowy, fundusze inwestycyjne albo konto maklerskie), wszystkie wypracowane zyski będą nieopodatkowane.
Jeśli jeszcze nie jesteś przekonany, że to rozwiązanie pozwoli zaoszczędzić Ci ogromne pieniądze, to już tłumaczę. Weźmy prosty przykład, w którym przez 30 lat co roku wpłacasz stałą kwotę 10 000 zł na rachunek oprocentowany 4% w skali roku. Po 30 latach uzbierałeś kwotę ponad pół miliona złotych (dokładnie 560 849 zł) i od tej kwoty nie musisz płacić żadnego podatku. Gdybyś zrobił taką samą inwestycję bez IKE, do budżetu państwa musiałbyś oddać 49 561 zł. Myślę, że jest to “gra warta świeczki”, gdyż niektóre IKE możemy założyć online w swoim banku przy minimum formalności i może to zająć kilkanaście – kilkadziesiąt minut.
Prawo do wpłat na IKE przysługuje każdej osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat. Natomiast są dwa uniwersalne ograniczenia dotyczące tego konta, a mianowicie każdy może posiadać tylko jedno konto IKE oraz może wpłacić na nie środki tylko do pewnej kwoty. Obecnie na IKE rocznie można wpłacić 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. Dla 2023 roku jest to kwota 20 805,00 zł.
Środki podlegają dziedziczeniu, możemy więc wskazać osobę uposażoną, w przeciwnym razie oszczędności na tym koncie wejdą do masy spadkowej.
Często zadawane pytania odnośnie limitów na IKE
Co jeśli wpłacę za dużo w danym roku?
Nic się nie dzieje. Instytucja, która prowadzi Twoje IKE po prostu zwraca Ci nadwyżkę ponad roczny limit. Środki wracają na konto, z którego robiłeś wpłatę. Limitu nie da się więc przekroczyć.
Czy odsetki z lokat lub innych inwestycji są wliczane do rocznego limit wpłat?
Wszelkiego rodzaju odsetki od lokat, kupony od obligacji, dywidendy z akcji i inne formy wypłaconego zysku nie wliczają się do rocznego limitu. Roczny limit to kwota, którą faktycznie zasilamy konto o nowe środki w danym roku.
Czy transfer środków z PPE do IKE zmniejsza limit roczny?
Nie, transfer środków z PPE nie zmniejsza rocznego limitu. Jednakże taki transfer na IKE jest możliwy tylko po rozwiązaniu stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym program albo w przypadku likwidacji programu.
Czy można korzystać z limitów za lata ubiegłe?
Niestety nie. Limit obowiązuje w danym roku i nie może być wykorzystywany w kolejnych latach.
Czy na IKE można wpłacać środki w innej walucie np. EUR?
Nie ma takiej możliwości. Limit jest wyrażony w złotych i instytucje prowadzące IKE chcą, aby konta te zasilać w złotówkach. Może jest od tego jakiś wyjątek lub zmieni się to w przyszłości, ale na razie nic mi o tym nie wiadomo.
Jakie są formy prowadzenia IKE?
Konto to można założyć w następujących instytucjach:
- otwarte fundusze inwestycyjne i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte
- podmioty prowadzące działalność maklerską, a więc domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską
- zakłady ubezpieczeń na życie
- banki
W zależności od instytucji, różna będzie faktyczna forma IKE. Dla banku będzie to rachunek oszczędnościowy, dla funduszu inwestycyjnego będzie to rachunek rejestrowy w TFI (Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych), dla domu maklerskiego będzie to rachunek maklerski (inaczej zwany rachunkiem brokerskim), zakład ubezpieczeń zaoferuje natomiast polisę z elementem inwestycyjnym.
Każda z tych form będzie wiązała się z różnymi opłatami i kosztami. Jednak najczęściej warunki dla IKE są takie same jak warunki dla tego samego produktu poza IKE. Np. jeśli biuro maklerskie prowadzi rachunki za darmo i pobiera prowizję 0.29% od transakcji, to zazwyczaj w ramach IKE oferuje identyczne warunki.
Decyzja gdzie i w jakiej formie prowadzić IKE zależy od indywidualnych preferencji, choć poniżej przedstawię dwa pomysły na to, jak można wykorzystać taką formę oszczędzania/inwestowania. Niemniej w razie zmiany zdania zawsze możesz otworzyć nowe konto i dokonać transferu między IKE (nie tracisz przy tym prawa do zwolnienia z podatku).
Jak działa wypłata oraz zwrot z konta?
Nazwa wskazuje jasno, że ma to być produkt skierowany pod długoterminowe oszczędzanie na emeryturę. Zatem warunki wypłaty środków z zachowaniem zwolnienia z podatku, są w dużej mierze zależne od wieku. Zwolnienie otrzymują osoby, które dokonają wypłaty zgromadzonych oszczędności dopiero po 60. roku życia, a w przypadku nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych po 55. roku życia. Ponadto by skorzystać ze zwolnienia podatkowego oszczędzający muszą spełnić jeden z poniższych warunków:
- dokonywać wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo
- dokonać wpłaty ponad połowy wartości wszystkich wpłat na IKE nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.
Warto zaznaczyć, że chcąc spełnić pierwszy warunek, można wpłacić dowolną kwotę.
W sytuacji, gdy potrzebujemy środków zgromadzonych na koncie przed spełnieniem warunków emerytalnych, możemy wystąpić o zwrot (częściowy lub pełny). W takim wypadku tracimy ochronę przed podatkiem od zysków i będziemy musieli zapłacić podatek Belki.
Jeśli dokonamy pełnego zwrotu, nasze konto zazwyczaj ulega automatycznemu zamknięciu, możemy jednak otworzyć je ponownie (aż do momentu skorzystania ze zwolnienia z podatku).
Warunki wydają się być bardzo uczciwe dla obywatela. Jeśli zachowamy środki do 60. roku życia to będziemy mogli je wypłacić bez konieczności płacenia podatku od dochodów kapitałowych. Jeśli jednak będziemy chcieli dokonać zwrotu możemy to zrobić bez żadnej kary lub konsekwencji, musimy tylko zapłacić podatek (który i tak zapłacilibyśmy gdybyśmy z IKE nie korzystali). Jak dla mnie reguły te są bardzo w porządku.
Kto powinien mieć IKE?
Absolutnie KAŻDY. Niezależnie od wieku, statusu materialnego, czy horyzontu inwestycyjnego.
Jeśli ktoś myśli o dodatkowej emeryturze lub chce efektywnie inwestować pieniądze, jest to konto zdecydowanie dla niego.
Konto może zwolnić z podatku od zysków kapitałowych, albo chociaż opóźnić jego zapłatę, co też jest korzystne. Nawet dla osób, które nie myślą o emeryturze, ale oszczędzają w krótszym horyzoncie czasowym – także w takim przypadku IKE powinno być preferowaną opcją.
Załóżmy, że Janek chce odkładać środki, aby za pięć lat kupić mieszkanie lub zacząć budowę domu. Wyliczył, że potrzebuje odkładać na ten cel 1000 PLN miesięcznie. Nie zna się na inwestowaniu i chciałby odkładać na rachunku oszczędnościowym (albo w obligacjach skarbowych), czyli czymś bezpiecznym. Może otworzyć taki rachunek i zacząć wpłacać tam środki, przy czym załóżmy, że w długim terminie stopa zwrotu to 5% w skali roku. Przez te 5 lat Janek wpłaci na konto 60 tys. złotych, które urosną do 66 383,01 PLN i tyle też wypłaci pieniędzy po zakończeniu oszczędzania. Całkiem nieźle.
Jednak co, gdyby otworzył ten sam rachunek w ramach IKE, a po 5 latach po prostu zamknął rachunek i dokonał 100% zwrotu? Wpłacona kwota na rachunek to nadal 60 tys. złotych jednak wypłata byłaby już inna. Wszystkie wypracowane zyski z oszczędności były pomnażane na rachunku. Janek zapłaci podatek dopiero w momencie zamykania konta, zatem środki, które wypłaci z IKE wyniosą 66 484,93, a więc o jakieś 100 zł więcej niż bez IKE. Te 100 zł jest zyskane zupełnie za darmo. Gdyby Janek na tych samych warunkach zdecydował się odkładać kolejny rok, wtedy różnica wyniosłaby bliżej 200 zł, a z coraz większymi kwotami i dłuższym okresem ta różnica staje się coraz większa. Skąd w ogóle bierze się te dodatkowe 100 czy 200 zł? Wynika to z możliwości odroczenia podatku. Bez IKE płacimy podatek 19% od każdych odsetek. W ramach IKE te 19% zapłacimy dopiero wypłacając środki. Kwota, którą trzeba byłoby zapłacić w ramach podatku, zostaje dalej zainwestowana, przez co końcowy wynik jest lepszy. Dodatkowo jeśli sytuacja życiowa Janka się zmieni, może on zostawić zgromadzone środki i inwestować je dalej lub też przenieść do innej formy oszczędzania.
Drugim produktem, w który warto “opakować” w IKE, niekoniecznie myśląc o emeryturze, jest rachunek maklerski. Nawet jeśli to Twój pierwszy rachunek i dopiero zaczynasz, taka opcja wydaje się również bardzo korzystna. Nic w ten sposób nie tracisz, a w przypadku wszelkich dywidend i kuponów od polskich akcji i obligacji nie będziesz płacić podatku (będziesz dostawać dywidendy brutto). Jeśli będziesz chciał wypłacić środki wcześniej, trudno, zapłacisz podatek, ale jeśli środki nie będą potrzebne, mogą posłużyć Ci jako dodatek do emerytury.
Mam nadzieję, że udał mi się pokazać, iż każdy produkt opakowany w Indywidualne Konto Emerytalne powinien być nie gorszy od jego wariantu bez IKE.
Wady posiadania IKE
Moim zdaniem ten produkt nie ma sam w sobie obecnie ani wad, ani żadnych haczyków.
Oczywiście, jeśli założysz IKE, wpłacisz środki i chcesz je przetransferować w pierwszych 12 miesiącach, zapłacisz wtedy wysoką opłatę transferową (po tym czasie opłata transferowa nie obowiązuje). Pomijając tę kwestię, inwestowanie w IKE po prostu się opłaca i zawsze przynosi korzyści, niezależnie czy będziesz czekać z wypłatą do emerytury, czy zdecydujesz się na wcześniejszy zwrot.
Jeśli obawiasz się, że rząd może znacjonalizować środki z IKE tak jak zrobił z OFE, to odpowiedź na to brzmi następująco: tutaj masz wpływ na zgromadzone środki i możesz dokonać zwrotu wcześniej (w OFE takiej możliwości nie było). Jeśli nawet rząd mimo wszystko spróbuje środki niespodziewanie znacjonalizować, to samo może zrobić z naszymi rachunkami oszczędnościowymi czy czymkolwiek innym. Takie ryzyko prawne jest niewielkie, choć nie zerowe. W takim wypadku pozostałoby tylko opuścić kraj, gdyż jakakolwiek praca i zarabianie w złotówkach przestałaby mieć sens. Niemniej jest to najczarniejszy z najczarniejszych scenariuszy, a bieżąca sytuacja finansowa kraju (mimo że stale pogarszająca się) jest wciąż od tego daleka.
Jeśli znasz jakieś wady lub masz wątpliwości związane z IKE, to daj znać w komentarzu.
Podsumowanie
IKE jest fenomenalną formą prawną dla oszczędzania i inwestowania, niezależnie czy dysponujesz małym kapitałem, czy myślisz o większych inwestycjach. Horyzont czasowy jest tutaj drugorzędny, choć jeśli utrzymasz IKE do 60. roku życia możesz liczyć na naprawdę dużą oszczędność podatkową.
Dodatek
Poniżej podrzucam dwa linki zawierające szczegółowe informacje na temat IKE. Dodam, że wiele informacji w linkach tyczy się sytuacji bardzo szczególnych np. jeśli jesteś niepełnoletni, lub jesteś z rocznika 1948 lub wcześniejszego.
https://www.gov.pl/web/rodzina/co-trzeba-wiedziec-o-ike
https://www.gov.pl/web/rodzina/ike-najczesciej-zadawane-pytania
Pomysły na formę posiadania Indywidualne Konto Emerytalne
Pozostaje jeden temat, który wymaga rozwinięcia w osobnym artykule, a mianowicie jak wykorzystać IKE tj. w jakiej formie je otworzyć. Konto daje możliwość odroczenia lub zwolnienia z podatku, więc inwestowanie aktywne lub w oparciu o dywidendy dobrze pasowałoby do tego rodzaju konta. Więcej o tym wkrótce (artykuł w przygotowaniu).
Zadanie
Jeśli nie posiadasz jeszcze IKE, to najwyższy czas to zmienić. Załóż konto IKE i zacznij odkładać środki i inwestować je unikając podatku od zysków kapitałowych.
Nagroda
Jeśli bierzesz udział w finansowej przygodzie i założyłeś IKE lub już je posiadasz, to wylosuj jeden mały skarb z puli skarbów. Świetna robota!
Masz już Indywidualne Konto Emerytalne? To świetnie! Jeśli wykorzystujesz już jego pełny limit warto pomyśleć o koncie IKZE.
Hej Michał. Co proponujesz odnośnie formy oszczędzania na przyszłość dziecka? Lokata czy właśnie IKE ?
Cześć Michał,
Dobre pytanie czy nie wykorzystać do tego IKE, bo tak naprawdę nawet chcąc z niego wypłacić po 18 latach to na samym odraczaniu podatku można na pewno zaoszczędzić sporo.
Moim zdaniem w pierwszej kolejności to ustalenie kwoty jaką chcesz oszczędzać oraz jaką chcesz mieć stabilność wyników. Uważam, że dobry start to detaliczne obligacje skarbowe rodzinne ROD dla beneficjentów programu 500+, tak naprawdę działają jak lokata, tylko że na lepszych warunkach, jedyna ich wada to limit wpłat jest równy środkom otrzymanym z 500+ (co daje limit roczny 6 000zł)
https://www.obligacjeskarbowe.pl/oferta-obligacji/obligacje-12-letnie-rod/rod0834/
Co do dalszych kroków, to myślę, że dbanie o majątek rodziców pozwoli później i tak dziecku na dobry start w życiu 🙂 Zatem jeśli jeszcze nie masz IKE to moim zdaniem warto je założyć, nie zależnie czy potem część tych środków wypłacisz dla dziecka czy zostawisz dla siebie (z IKE można robić częściową wypłatę (nazywa to się zwrot)).
Jeśli pokrywasz zakup roczny obligacji ROD 6 000zł rocznie, plus roczny limit IKE, to daj znać, a pomyślimy co dalej 🙂 Myślę, że rocznie dołożenie dziecku ~23k tysiące złotych jest naprawdę wynikiem fenomenalnym, a jeśli nawet wszystkie środki z IKE do dziecka nie trafia to i tak niezły start w dorosłość.