Misja poboczna: Słowo Runiczne IKZE

W kamiennym kręgu zwraca Twoją uwagę jeden z obelisków. Nie jest on największy ani najszerszy, ale ma w sobie coś niezwykłego. Pokryty jest błyszczącymi znakami, jednak w odróżnieniu od innych kamieni, tutaj symbole nie tylko niosą ze sobą informacje, lecz układają się w przeróżne motywy kwiatowe. Układy słów i znaków robią wrażenie tworząc istne dzieło sztuki. Widać, że twórca chciał nie tylko przekazać ważną treść, ale także mistrzowsko ją zaprezentować. Mimo że nie rozumiesz tych symboli, to i tak napawają Cię optymizmem i chęcią do działania. Czujesz, że mimo przeciwności i pułapek, koniec końców Twoja finansowa przygoda zakończy się sukcesem.

IKZE charakteryzuje się relatywnie niewielką maksymalną roczną wpłatą, wynoszącą zawsze 1,2 – krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce (w 2023 roku jest to 8 322 złotych). Od 2021 roku dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą wskaźnik ten wynosi 1,8 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2023 roku jest to 12 483 zł) (dotyczy to także tych, którzy łączą działalność gospodarczą z inną formą zatrudnienia).

Konto to jednocześnie nie jest żadnym konkretnym produktem finansowym, lecz opakowaniem anty-podatkowym, w ramach którego możemy wybrać formę inwestowania środków.

Dlaczego warto posiadać IKZE?

Główny benefit przy korzystaniu z tego produktu finansowego polega na możliwości odliczenia kwoty wpłaconej na IKZE od podatku dochodowego za dany rok. Tutaj nasz zysk wiąże się ze skalą podatkową, w której rozliczany jest nasz PIT. Może ona wynosić 12%, 19% lub 32% wpłaconej na konto kwoty, w zależności od tego jaką stawkę PIT płacimy. Dla przykładu załóżmy, że w 2022 roku wpłaciliśmy maksymalną kwotę na IKZE i jesteśmy w pierwszym progu podatkowym (więc musimy zapłacić 12% podatku dochodowego). 7 106,40 zł * 12% =  852,76 zł . Zatem w rozliczeniu rocznym PIT zapłacimy podatek niższy o 852,76 zł lub otrzymamy taki zwrotu od urzędu skarbowego (jeżeli podatek dochodowy mamy już uregulowany). Należy pamiętać, że nie dzieje się to automatycznie i trzeba w deklaracji podatkowej zaznaczyć ulgę z tytuły wpłaty na IKZE (jest do tego dedykowane pole w standardowym rocznym zeznaniu podatkowym).  

Kilka innych istotnych faktów:

• można posiadać tylko jedno konto IKZE 
• konto podlega dziedziczeniu (możemy wskazać uposażonych, a jeśli tego nie zrobimy, to środki trafią do masy spadkowej. W sytuacji wypłaty środków spadkobierca będzie musiał zapłacić zryczałtowany podatek 10% od całej kwoty).
• może je założyć każda osoba pełnoletnia (a nawet osoba od 16. roku życia, która posiada umowę o pracę; pamiętajmy jednak, że do 26. roku życia takie osoby i tak są zwolnione z podatku PIT, zatem w ich sytuacji konto jest mało opłacalne) 
• IKZE jest niezależne od IKE i można posiadać oba te konta w różnych wariantach (jako różne produkty finansowe)
• jest niezależne od konta PPE i PPK

IKZE może być prowadzone w pięciu różnych opcjach:

• rachunek oszczędnościowy w banku
• rachunek inwestycyjny w domu maklerskim 
• polisa na życie w ramach ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego 
• dobrowolny fundusz emerytalny 
• rachunek prowadzony przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych 

W zależności od formatu wybranego IKZE będziemy ponosić różne koszty/opłaty związane z zarządzaniem. Wybierając formę rachunku oszczędnościowego w banku opłata ta pewnie będzie zerowa lub bliska zeru. W przypadku innych form opłaty mogą być różne i warto się z nimi wcześniej zapoznać. 

Jeśli masz już IKZE, ale chciałbyś prowadzić je w innej formie niż dotychczasowa, to środki zgromadzone na nim możesz przetransferować do innego IKZE. W tym celu należy założyć nowe konto IKZE zaznaczając, że nie jest to pierwsze konto i będzie służyć do transferu środków, następnie skontaktować się z bieżącą instytucją prowadzącą konto i zadeklarować chęć transferu podając rachunek w nowej instytucji. Transfer warto wykonać dopiero po 12 miesiącach od założenia poprzedniego konta, tak aby uniknąć dodatkowym opłat związanych z transferem.

Istotne jest tutaj, że taki transfer działa tylko na zasadach z IKZE do IKZE. Środków z IKZE nie można transferować do IKE, PPE lub PPK. 

Warunki wypłaty i zwrotu środków

Aby nie płacić podatku Belki, chcąc wypłacić pieniądze z IKZE należy spełnić pewne warunki: dokonać pięciu wpłat w pięciu różnych latach oszczędzania (ale nie trzeba wpłacać kwoty do limitu w danym roku) i ukończyć 65. rok życia. Wówczas zapłacisz tylko ryczałt w wysokości 10% od zgromadzonej kwoty. Pamiętaj, że w poprzednich latach obniżyłeś podatek dochodowy o 12%, 19% lub 32% (w zależności od formy rozliczenia z urzędem skarbowym) od wpłaconej kwoty, zatem nawet po pobraniu tych 10% będziesz na plusie. Nie musisz też płacić podatku od zysków kapitałowych wynoszącego 19%. Wypłata może być jednorazowa lub rozłożona na raty. Po wypłacie konto jest zamykane i nie możesz go ponownie otworzyć.

Zwrot z IKZE

Oczywiście będziesz w gorszej sytuacji, jeśli nie spełnisz któregoś z warunków, a chciałbyś wpłacić pieniądze wcześniej. Mówimy tutaj o zwrocie, a nie wypłacie jak w przypadku ukończenia 65. roku życia. W takim wypadku zwrot będzie uznany jako przychód w danym roku podatkowym, czyli będziesz musiał zapłacić od niego podatek. Jeśli kwota będzie znacząca, to jest szansa, że załapiesz się do drugiego progu podatkowego i zapłacisz aż 32% podatku od wpłat, ale także od zysku, który Twoje wcześniejsze wpłaty zdążyły już wygenerować. Niemniej jednak, możliwa jest taka opcja w sytuacji gdyby środki te były nam niezbędne.

Nie można dokonywać zwrotu częściowego – trzeba wypłacić całą zgromadzoną kwotę, a dokonanie zwrotu wiąże się z zamknięciem rachunku. Jednak nic straconego – po wcześniejszym zlikwidowaniu, IKZE można założyć ponownie. 

Te obostrzenia wynikają z faktu, że IKZE to typowy produkt emerytalny mający służyć jako dodatkowe źródło dochodów na emeryturze. Cała konstrukcja tego produktu zniechęca do wypłacenia zgromadzonych na nim środków przed 65. rokiem życia. 

Wcześniejszy zwrot jest raczej niekorzystny. Jeśli ktoś myśli o długoterminowym oszczędzaniu jest to bardzo dobry produkt. Dodatkowym plusem jest natychmiastowy efekt. Benefity, czyli odpisy od PIT osiągasz od razu w pierwszym roku podatkowym po wpłacie, nie musząc czekać na nie aż do końca inwestycji. 

Kiedy warto skorzystać z IKZE?

Przede wszystkim, jeśli nie myślisz o wcześniejszej wypłacie środków z tego konta – wtedy jest to najkorzystniejsze rozwiązanie emerytalne w Polsce (wiem, że to odważne stwierdzenie, ale będę go bronił). Natychmiastowy zysk podatkowy, a dodatkowo uniknięcie podatku Belki, za koszt 10% ryczałtu wydaje się bardzo korzystny. 

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego może być ciekawą opcją na przechowywanie oszczędności dla osób w wieku przedemerytalnym, najlepiej tuż przed 60-tką. Takie osoby mogą przez 5 lat odkładać środki, otrzymywać zwrot podatku, a następnie wypłacić kapitał po osiągnięciu 65. roku życia. Przewagę mają tutaj panowie, którzy pracują do 65 roku życia. Dowód na to, że taki scenariusz się opłaca można zobaczyć na przykładzie poniżej.

Kiedy nie warto prowadzić IKZE?

Konto to nie działa dobrze, jeśli: 

• jesteś przedsiębiorcą i nie masz zbyt wysokich dochodów, czyli nie masz od czego odliczyć podatku
• jesteś osobą przed 26. roku życia i Twój PIT jest zerowy
• traktujesz IKZE jako inwestycję krótko- albo średnioterminową i myślisz o wcześniejszej wypłacie (zwrocie) – wtedy najprawdopodobniej zapłacisz 32% podatku, zatem jest to nieopłacalne
• zarabiasz za granicą i nie możesz odliczyć wpłat na IKZE od podatku dochodowego

---

Poniżej znajdziesz 4 scenariusze tego, jak może wyglądać wypłata z IKZE. 

Scenariusze

Załóżmy 4 scenariusze skorzystania z IKZE w perspektywie 5, 10 oraz 30 lat. Do wszystkich scenariuszy przyjmę kilka identycznych założeń, tak, aby łatwiej było je porównać. Jednocześnie będę chciał przedstawić dość pesymistyczne wizje przyszłości, gdzie inflacja będzie wysoka, a na rynku zwroty z inwestycji niskie. Zakładam, że średnioroczna inflacja wyniesie 4% (wiem, że teraz jest znacznie wyższa, ale w perspektywie czasu powinna zbliżać się do celu inflacyjnego 2,5%, więc dla celów analizy nie ma to aż takiego znaczenia).

Zakładam, że na IKZE wpłacana jest kwota równa limitowi na dany rok, a wartość limitu jest indeksowana o inflację. Zwrot podatku nie jest reinwestowany, czyli efektywnie wpłacona kwota to “wpłata minus zwrot podatku”.   

W tym czasie inwestycja wybrana w IKZE da zarobić jedynie 4%, czyli stopę inflacji i nic ponadto. Jest to raczej bardzo pesymistyczne założenie, bo jednak w dłuższym horyzoncie czasowym wiele aktywów pobija delikatnie inflację. W scenariuszu 5 i 10-letnim zakładam, że dokonujemy zwrotu, po którym wpadamy w próg podatku dochodowego 32% i taki też podatek zapłacimy. Natomiast w scenariuszu 30-letnim przyjmuję, że pieniądze są wypłacane po osiągnięciu 65. roku życia, zatem zapłacimy zryczałtowany podatek 10%.

Scenariusz 5-letni

W tej sytuacji wcześniejszy zwrot z IKZE i zapłata 32% podatku bardzo uderzy po kieszeni. Spójrz na „zysk po podatku” oraz wpłaconą kwotę pomniejszoną o odliczenia w podatku dochodowym. Gdybyśmy płacili podatek dochodowy według stawki 12%, taka inwestycja zakończyłaby się dla nas nawet na minusie, a przy zwrotach od stawki 32%, bylibyśmy na delikatnym plusie. Jak widać, w krótkim horyzoncie czasowym zwrot z IKZE przy rozliczaniu się stawką 12% powoduje, że takie opakowanie inwestycji nie jest zasadne.

Scenariusz 10-letni

W scenariuszu 10-letnim ponownie dokonujemy zwrotu i ponownie płacimy podatek dochodowy 32%. Mimo zwiększonego horyzontu czasowego, IKZE okazuje się nieopłacalne jeśli do tej pory płaciliśmy podatek dochodowy według stawki 12%, dopiero jeśli rozliczaliśmy się przy stawce 32% taka inwestycja okazałaby się zyskowna. Jednak nawet wtedy osiągnęlibyśmy jedynie niecałe 19% w okresie 10 lat, co wydaje się bardzo słabym wynikiem.

Scenariusz 30-letni

Sytuacja ulega diametralnej zmianie, gdy osiągniemy 65. rok życia i z IKZE możemy dokonać wypłaty (a nie zwrotu). Wprawdzie płacimy wtedy podatek ryczałtowy od całej zgromadzonej kwoty, ale pomimo tego podatku, nadal jest to dla nas bardzo opłacalna inwestycja. Przez całe 30 lat otrzymywaliśmy zwrot 12% lub 32%, a teraz zapłacimy 10% od tej kwoty. Co więcej, od zysków zapłacimy też 10%, a nie 19%, zatem taki interes musi się opłacić – tabela poniżej to potwierdza. Niezależnie od tego jaką stawką podatku dochodowego się rozliczyliśmy, i tak zarobimy ponad 200 tys złotych (choć wiadomo, kwota ta będzie miała niższą wartość nabywczą ze względu na inflację). W przypadku rozliczenia stawką 32% podwoimy swój wpłacony kapitał – mimo bardzo słabej sytuacji na rynku.

Zgromadzona kwota w wartości bieżącej to 184 tysiące złotych (598 384 zł urealniona o inflację). Przeciętna emerytura brutto w pierwszej połowie 2021 roku wynosiła 2524,37 zł, co daje około  2122,63 zł netto¹. Innymi słowy takie środki pozwoliłyby na wypłatę co miesiąc dodatkowej emerytury przez 7 lat i 2 miesiące (mniej więcej).

Scenariusz 5-letni (emerytalny)

Załóżmy jeszcze jedną opcję – chcemy założyć IKZE dopiero w wieku 60 lat i gromadzić środki do emerytury. Wtedy skorzystamy z opcji wypłaty z ryczałtem 10%, co zdecydowanie poprawi wyniki w stosunku do zwrotu z IKZE po 5 latach. Niezależnie od tego według jakiej stawki podatku dochodowego się rozliczyliśmy, taka inwestycja się nam opłaci. Co więcej, będzie ona bardziej atrakcyjna niż ulokowanie tych samych środków na lokacie lub koncie oszczędnościowym, przy założeniu tych samych wpłat i wyników inwestycyjnych.

Ten przykład świetnie pokazuje, że IKZE sprawdza się dobrze wtedy, kiedy chcemy skorzystać z niego jako produktu typowo emerytalnego. Jeśli zakładamy wcześniejsze zwroty, IKZE niewiele nam da albo będzie wręcz niekorzystne.

Wnioski są proste. Jeśli faktycznie traktujemy IKZE jako produkt emerytalny i spełnimy jego warunki, to na pewno warto ulokować w nie środki.
Dla okresów krótszych z IKZE warto skorzystać, jeśli rozliczamy się w 2 progu podatkowym (stawka 32%).

Podsumowanie

Mimo pewnych, opisanych wyżej wad, produkt ten wygląda naprawdę korzystnie do oszczędzania na emeryturę. Fakt ten nie umknął naszemu ustawodawcy, który przewidział duże korzyści podatkowe i dlatego też limit rocznych wpłat jest niewielki. Dla porównania limit wpłat na IKE jest ponad dwa razy większy.  

Konto daje szeroką pulę możliwości inwestycyjnych, ponieważ może być prowadzone w ramach wielu różnych form, więc można dostosować je do swojego poziomu ryzyka.

Mam nadzieję, że posiadasz już IKZE, a jeśli nie, ten artykuł zachęcił Cię do jego założenia.

Jeśli masz jakieś pytania, daj znać w komentarzach, chętnie na nie odpowiem. W międzyczasie możesz spojrzeć na tekst odnośnie IKE.  

Zadanie

Jeśli nie posiadasz jeszcze IKZE, to najwyższy czas to zmienić! Myślisz o emeryturze i masz środki, które możesz odłożyć na wiele lat, a jednocześnie chcesz zrobić to najbardziej efektywnie jak to tylko możliwe? W takim wypadku załóż konto IKZE, zacznij odkładać środki i inwestować je unikając podatku od zysków kapitałowych, a jednocześnie dokonuj odliczeń od podatku dochodowego. 

Nagroda

Jeśli bierzesz udział w finansowej przygodzie i założyłeś IKZE lub już je posiadasz, to wylosuj jeden mały skarb z puli skarbów.

Niespełna 3% osób pracujących posiada IKZE². Gratulacje, dołączyłeś do grona najbardziej zaradnych polaków!

Przypisy

1. Data dostępu 21 listopada 2021: Kwota emerytury brutto w pierwszej połowie 2021 roku
2. Data dostępu 21 listopada 2021: Ciekawa analiza przygotowane przez KNF

Źródła

1. Data dostępu 25 sierpnia 2022: GOV.pl o koncie IKZE
2. Data dostępu 25 sierpnia 2022: GOV.pl roczny limity wpłat na IKZE