Misja poboczna: budżet domowy – część III

Aktualizacja wpisu: wrzesień 2023

Refleksje nad budżetem – analiza roczna

O ile analizować wykonanie budżetu można co miesiąc, kwartał lub dowolny okres, to jednak sądzę, że pewnym minimum jest roczna analiza wydatków. 

Po roku prowadzenia budżetu i zapisywania wydatków mamy już dość pokaźny zestaw danych o naszej charakterystyce kosztów życia. Ja kopiuję wszystkie operacje z poszczególnych miesięcy do jednego pliku i tworzę tabele przestawne, które prezentują mi dane odnośnie całego roku. W pliku widzę średnie miesięczne wydatki w danej kategorii, sumę wydatków w kategorii, dodatkową tabelkę na wydatki z kategorii “zbędne” (dzięki niej sprawdzam co można ograniczać). Na podstawie danych rocznych z rozbiciem na kategorie i okresy, można wyciągnąć naprawdę sporo wniosków. Przede wszystkim ułatwia to tworzenie budżetu na kolejne miesiące, gdyż znajomość swoich przeciętnych miesięcznych wydatków pomaga optymalizować budżet.

Mając zestawienie roczne możesz zadać sobie następujące pytania:

• W jakich kategoriach wydaję najwięcej? Czy są to kategorie, w których chcę tyle wydawać lub czy mogę je jakoś ograniczyć?
• Czy pojawiają się gdzieś kwoty, które mnie zaskoczyły? (warto wtedy sięgnąć do komentarzy)
• Jakie wydatki były uznane za zbędne? W jakich kategoriach i co to było?

Budżet nie dla każdego – kiedy prowadzenie budżetu można sobie odpuścić

Budżet domowy może bardzo ułatwić zarządzanie pieniędzmi, pomóc zrozumieć na co wydajemy pieniądze i podpowiedzieć jak zoptymalizować wydatki. Świetnie sprawdza się, kiedy szukamy nawet drobnych oszczędności miesięcznych lub wydajemy wszystko co zarabiamy. Niemniej pewna grupa osób może sobie prowadzenie budżetu odpuścić. Jeśli ktoś potrafi generować bardzo duże miesięczne oszczędności bez budżetu, czyli potrafi zaoszczędzić sporą część swoich miesięcznych dochodów np. 30% i więcej, w takiej sytuacji budżet domowy nie jest dla niego niezbędny i wystarczy, że będzie jedynie korzystał z zasady “najpierw płać sobie”. W ten sposób odseparuje swoje miesięczne wydatki od oszczędności i to mu powinno wystarczyć. 

Oczywiście taka osoba traci możliwość wglądu w swojej wydatki i ich analizy, jednak robi to świadomie, a jej sytuacja finansowa jest na tyle dobra, że może sobie na to pozwolić. Nawet taką osobę zachęcałbym jednak do prowadzenia budżetu, chociażby przez kilka miesięcy, aby mogła głębiej zastanowić się nad swoimi wydatkami i stylem życia.

Rutyna i inne błędy oraz czy prowadzić budżet do końca życia

Skoro dotarłeś do tego miejsca, to temat budżetu domowego nie jest Ci już obcy. Poznałeś choć jeden ze sposobów prowadzenia takiego budżetu. Teraz, aby samemu zacząć prowadzić budżet musisz stawić czoła pewnej wewnętrznej inercji, czyli lenistwu. W tym miejscu polega wielu dzielnych wojowników, którzy mimo świadomości istnienia budżetu, nigdy po niego nie sięgają. Pamiętaj, że traktujesz finanse jako przygodę. Niesie to ze sobą konieczność pokonywania pewnych niedogodności i wyzwań, a to jest jedno z nich. Cała podróż prowadzi Cię do lepszego dbania o finanse Twoje i Twojej rodziny, więc gra jest na pewno warta świeczki. 

Jeśli zdecydujesz się prowadzić budżet, to na początku jesteś zmotywowany i widzisz efekty swoich działań. Kolejne miesięczne budżety są coraz lepiej zoptymalizowane, a może nawet udało Ci się wyciąć jakieś zbyteczne wydatki. Innymi słowy, widzisz postępy i plusy budżetu. Jednak po paru miesiącach coraz trudniej wskazać Ci kolejne usprawnienia, a do prowadzenia budżetu zaczyna wkradać się pewna rutyna. Przechodzi przez to chyba każdy. Pamiętaj, że budżet jest narzędziem, które ma Ci pomagać, a jeśli przestanie to robić, to możesz przestać go prowadzić. Nie jest tak, że od teraz musisz prowadzić budżet domowy do końca życia, choćby nie wiem co. Jeśli doszedłeś do momentu, w którym bardzo trudno iść Ci dalej, sugeruję poświęcić czas na refleksję nad tym, po co w ogóle wykonujesz to działanie. Chcesz lepiej zarządzać pieniędzmi, więcej oszczędzać i cieszyć się większą swobodą finansową dla siebie i rodziny. Zatem jeśli jest to dla Ciebie ważne, a zakładam, że tak jest, to realizujesz ten cel właśnie prowadząc budżet. Jest to też dobry moment na przemyślenie, co Ci w nim przeszkadza i co chciałbyś zmienić na lepsze. Może prowadzenie budżetu w excelu nie jest dla Ciebie i wolisz przetestować prowadzenie go w jakiejś aplikacji mobilnej albo fizycznie w zeszycie?

Moim zdaniem kluczowe jest prowadzenie budżetu przez kolejne 12 miesięcy i zrobienie podsumowania rocznego. Pozwoli Ci to zobaczyć, czy robisz postępy w wydatkach (zwłaszcza w eliminacji tych oznaczanych jako zbędne) oraz czy są jakieś kategorie, które zasługują na Twoją szczególną uwagę. Może jest to dobry moment, aby zmienić swoje kategorie, jedne zredukować, a inne uszczegółowić. Dalej decyzję pozostawiam Tobie, jeśli zakolegowałeś się ze swoim budżetem i chcesz go prowadzić dalej, to super – na pewno nie jest to zły pomysł. Natomiast jeśli był to dla Ciebie rok katorgi, z czego jedyne co pamiętasz to koszmary, w których tylko zbierasz paragony, wtedy możesz sobie odpuścić i poszukać innego narzędzia lub innego sposobu prowadzenia budżetu. Każdy z nas jest inny, więc nie da się stworzyć uniwersalnego rozwiązania dla każdego. Zaprezentowałem Ci ogólną ideę budżetu oraz jeden ze sposobów jego prowadzenia, ale w Internecie znajdziesz wiele artykułów i książek na ten temat, więc nie poddawaj się i szukaj dalej swojej drogi w finansowej przygodzie.

Przykłady na optymalizację budżetu

Chyba nie sposób napisać artykułu o budżecie domowym nie dając jakichś ogólnych pomysłów na optymalizację wydatków, albo osiągnięcia dodatkowych przychodów. Jeśli czytałeś kiedykolwiek artykuły w stylu “10 sposobów na dodatkowy dochód” lub “10 tricków na zoptymalizowanie swoich wydatków”, to obawiam się, że poniżej nie znajdziesz nic nowego. Niemniej czuję się zobligowany, aby kilka takich pomysłów wskazać nowym osobom.

Pomysły na redukcję wydatków:

• rezygnacja z subskrypcji, z których nie korzystamy lub prawie nie korzystamy np. HBO GO, Netflix, Spotify, YouTube Premium, itd
• zmiana pakietów w usługach abonamentowych np. zmiana abonamentu na telefon, zmiana abonamentu telewizyjnego (lub rezygnacja z niego – obecnie kilkadziesiąt kanałów telewizji naziemnej jest dostępnych za darmo)
• zrewidowanie posiadanych karnetów/abonamentów na siłownię lub karty w stylu mutlisport, benefit system itp.
• kupowanie ubrań i przedmiotów używanych
• rzucenie palenia
• zaprzestanie picia alkoholu
• wypożyczanie książek w bibliotekach zamiast ich kupowania
• picie kawy w domu zamiast w kawiarni
• rezygnacja z kupowania obiadów na stołówkach lub gotowych obiadów w pracy, zamiast tego przygotowywanie ich w domu
• ograniczenia jedzenia “na mieście”
• korzystać z transportu publicznego zamiast samochodu
• samodzielnie stworzone prezentów zamiast ich kupowania
• korzystanie z wtyczek, które wyszukują zniżki przy zakupach np. Honey (głównie dla stron zagranicznych)

Pomysły na dodatkowy dochód:

• zrobienie remanentu w domu i sprzedaż niepotrzebnych przedmiotów na allegro, facebook marketplace, OLX lub innym portalu
• sprzedaż używanych ubrań lub ubrań, z których wyrosły dzieci, na portalach internetowych np. OLX lub też specjalnych aplikacjach do tego służących np. Vinted
• oferowanie się do robienia drobnych napraw lub innych małych zleceń na osiedlu
• udzielanie korepetycji w dziedzinie w której czujemy się kompetentni, o ile mamy odpowiednie nastawienie to przekazywania wiedzy
• aktywne poszukiwanie lepiej płatnej pracy
• zatrudnienie się do prac dorywczych lub jako kelner, kierowca, dostawca itp.
• świadczenie usługi jako pomoc do opieki nad dziećmi lub zwierzętami
• pytanie przełożonego o podwyżkę, a jeśli to nic nie da, rozmowa na temat tego, co mógłbyś zrobić, aby taką podwyżkę otrzymać
• korzystanie z programów typu cashback (wpis o cashback’ach) do płatności w internecie np. LetyShops

Oczywiście możesz pójść o krok dalej w poszukiwaniu dodatkowych dochodów i próbować założyć własny biznes, realizować zlecenia przez internet lub otworzyć kanał na YouTube. Wszystko zależy od Twoich chęci i czasu. 

Jeśli masz inne pomysły, podziel się z nimi w komentarzu.

Porównywanie się z innymi

Staraj się nie porównywać się z innymi, czy odnosić się do danych o dochodach i wydatkach publikowanych przez GUS (Główny Urząd Statystyczny) lub portale internetowe. Nie ma to absolutnie żadnego sensu, gdyż takie uśrednione wartości mogą nijak nie pasować do Twojej sytuacji. Mogą Cię tylko rozgoryczyć jeśli stwierdzisz, że radzisz sobie gorzej niż inni albo spoczniesz na laurach, bo uznasz, że radzisz sobie lepiej. W każdej z tych opcji przegrasz.

Jeśli chcesz się już z kimś porównywać, to porównuj się z samym sobą z przeszłości. Czy w ciągu ostatnich 3-6 miesięcy wydajesz coraz więcej, tyle samo, czy mniej? Jak zmieniają się Twoje wydatki i dochody, czy Twój potencjał w każdym kolejnym miesiącu maleje, czy rośnie? Jeśli chcesz mieć “sparingpartnera”, to najlepszym będziesz Ty sam. Staraj się, aby każdy kolejny miesiąc był lepszy od poprzedniego –  to jest Twój główny cel. 

Oczywiście czasem warto podpatrzeć, co robią inne osoby, jak dbają o swoje finanse, jak redukują koszty lub zwiększają dochody. Podglądanie działania i uczenie się od innych jest jak najbardziej pomocne i zachęcam Cię do tego. Jednak czym innym jest poszerzanie własnych horyzontów, a czym innym porównywanie swoich cyferek do cyferek innych osób. Choć istnieje w nas taki pierwotny instynkt, to w finansach domowych nie przynosi on zbyt dużego pożytku. 

Aplikacje do prowadzenia budżetu

Jeśli chcesz prowadzić budżet w aplikacji na swoim smartfonie – śmiało! Taki budżet też może być super i pozwoli Ci dodawać wydatki w każdym miejscu. Jednocześnie ta opcja może wydawać się łatwiejsza niż arkusz kalkulacyjny lub zeszyt. Zwróć uwagę, czy aplikacja, na którą się decydujesz spełnia kilka podstawowych funkcji, aby w ogóle mogła pełnić rolę budżetu. Aplikacja musi pozwalać przynajmniej na:

• robienie planu budżetu;
• rejestrowanie wydatków w kategoriach takich, jakie Ty sam sobie ustalisz (możesz je dodawać i usuwać bez ograniczeń);
• porównywanie Twoich bieżących wydatków z planem;
• tworzenie sensownych podsumowań zbiorczych za dłuższy okres.

Jeśli aplikacja posiada te podstawowe funkcje, to reszta jest kwestią gustu. Super, jeśli daje dodatkowo możliwość tworzenia rezerw, bo taka funkcja bardzo się przydaje.

Wiele aplikacji jest dostępnych za darmo, choć wszystkie ich funkcje i opcje udostępnione są dopiero za opłatą, co powoduje, że wersje darmowe są trochę wersjami demo lub też darmowe są tylko przez pewien czas. Zazwyczaj jednak ten darmowy okres pozwala ocenić, czy aplikacja ma wszystko czego potrzebujesz oraz czy wygodnie Ci się z niej korzysta. Jeśli nie – spróbuj kolejnej. Ja osobiście nie mogę przekonać się do żadnej z dostępnych aplikacji do prowadzenia budżetu. Jednak jeśli już miałbym coś polecić, to ciekawie wygląda i dobre recenzje posiada aplikacja YNAB – „You need a budget” (to nie jest żaden link sponsorowany). YNAB posiada okres próbny (we wrześniu 2023 wynosi on 34 dni, co w zupełności powinno wystarczyć na przetestowanie jednego miesiąca). Inną ciekawą polską opcją jest aplikacja Momoney (to też nie jest link afiliacyjny 🙂 – mamy w niej początkowy 64-dniowy okres próbny.

Wiele kont bankowych oferuje możliwość kategoryzowania wydatków. Na pewno wydaje się to łatwą i szybką opcją. Jednak nie znam banku, który robiłby to dobrze. Poza tym rejestrowanie wydatków to nie to samo co prowadzenie budżetu. Oczywiście wyciągami z konta można się wspomagać , ale tego typu systemy bankowe nie są jeszcze na tyle rozwinięte, aby były godne polecenia jako budżet domowy.

Podobał Ci się wpis i chcesz więcej? Znajdź mnie w social mediach:

Nagroda za ukończenie zadania

Zadanie w tej misji chyba jest oczywiste. W tym miejscu powinieneś stworzyć swój pierwszy budżet domowy na przyszły miesiąc. Teraz pozostaje Ci jedynie śledzić wydatki i realizować swój plan, a pod koniec miesiąca stworzyć budżet na kolejny miesiąc.

Jeśli tego dokonałeś, gratuluję! Świetna robota, zasłużyłeś na nagrodę. Wylosuj 1 mały skarb z puli skarbów. Jeśli nie wiesz jeszcze czym jest pula skarbów, to system ten poznasz tutaj.